Om me heen hoor ik vaak: "ik kan er niets aan veranderen, dus laat ik het maar los" of "je moet dat loslaten" en meer van dat soort uitspraken. Alsof loslaten gemakkelijk is.
Loslaten is een populair begrip tegenwoordig. Het lijkt wel of het de oplossing is voor alle conflicten die je op je spirituele weg tegenkomt.
Loslaten staat centraal in de oude oosterse tradities, zoals hindoeïsme en boeddhisme, en is overgenomen door vele spirituele 'leraren' van deze tijd. En met recht. Om liefde, mededogen en puur bewustzijn te mogen belichamen, zullen we inderdaad dingen moeten loslaten, namelijk: 1) onze identificatie met onze ego, 2) onze (bewuste en onbewuste) programmeringen en overtuigingen, en 3) het idee dat we afgescheiden zijn van onszelf en van elkaar.
Maar dat is een heel ander proces dan wanneer we mensen, situaties en emoties loslaten, alsof ze niet meer bestaan. Dat noem ik emotioneel afhaken van wat er gebeurd. Omdat we het eigenlijk te moeilijk/angstig vinden om ernaar te kijken, geven we het een mooi spiritueel woord en verklaren we dat we het loslaten, maar eigenlijk kiezen we ervoor om het hele probleem te negeren. Dit kan ook een vorm zijn van spirituele by-passing (zie eerdere blog over spirituele by-passing).
Om een beeld te schetsen van hoe diepgaand en complex loslaten eigenlijk is, zal ik 9 componenten van loslaten hieronder belichten.
Accepteren. De eerste en meest fundamentele stap in loslaten is dat we erkennen dat de realiteit van de situatie is zoals hij is. Als de realiteit (mensen, situaties, uitkomsten) niet is zoals we graag zouden zien, is de eerste stap om deze - zonder weerstand - te accepteren. Het leven is vloeibaar en constant in beweging. Loslaten houdt in dat je leert begrijpen dat verandering een natuurlijk onderdeel van het leven is.
Geen gehechtheid aan uitkomsten. Om los te kunnen laten, is het belangrijk geen emotionele gehechtheid te hebben aan mensen, situaties of resultaten. Dit betekent niet dat we emotioneel afhaken en dus geen empathie, mededogen en begrip meer hebben voor datgene wat we proberen los te laten. Wanneer we geen gehechtheid hebben, blijven we wel emotioneel betrokken en blijft ons hart open. Geen gehechtheid betekent dat we in verbinding blijven met onszelf, maar niet meer gebonden zijn aan een uitkomst of resultaat. Loslaten betekent dan dat we vrij zijn om vanuit ons hart te kiezen voor een andere uitkomst.
Mindful bewustzijn. Om te kunnen loslaten is het nodig dat we ons bewust worden van onze gedachten en emoties. Door dit bewustzijn kunnen wij ons losmaken van automatische (onbewuste) reacties, waardoor er ruimte ontstaat om de gedachten en emoties neutraal en zonder oordeel te kunnen observeren. We kunnen onszelf afvragen: Wat doet deze situatie/persoon met ons? Waarom worden wij hierdoor getriggerd? Welke mening en overtuiging over deze situatie/persoon houden wij nog vast als 'de' waarheid? We kunnen niets echt loslaten voordat we erachter zijn waarom en wat het met ons doet. Anders is loslaten gewoon een ander woord voor negeren.
Begrip. Begrip staat centraal wanneer we willen loslaten (het gaat eigenlijk hand in hand met nr. 3: mindful bewustzijn). Op het moment dat we de situatie zonder oordeel en weerstand kunt zien voor wat hij is, kunnen we pas begrijpen waarom mensen handelen op de manier zoals ze doen (vaak vanuit hun eigen onverwerkte pijn, overtuigingen en programmeringen). Ook begrijpen we dan waarom een situatie is ontstaan en wellicht mede veroorzaakt is door onze eigen reacties (omdat ook wij reageren vanuit onverwerkte pijn, programmeringen en overtuigingen). Opeens gaan we de situatie anders zien en wordt de grip op hoe het zou moeten zijn, minder (we laten onze gehechtheid los, zie nr. 2). Als we de mens en de situatie begrijpen, wordt loslaten veel makkelijker.
Zelfcompassie. Loslaten houdt in dat we zachter worden in ons zelf-oordeel. Lief zijn voor onszelf (zie eerdere blog), en begrip en compassie hebben voor onze menselijkheid, is essentieel. Wanneer we lief zijn voor onszelf, worden we automatisch ook lief naar anderen en onze omgeving. Dan is loslaten wellicht het meest mededogende wat we in een situatie voor onszelf of de andere kunnen doen.
Vergeven. Jezelf en anderen vergeven is een cruciaal onderdeel van loslaten. Het vasthouden aan oordeel, wrok of schuldgevoelens kan het proces belemmeren, en vergeving is een krachtige stap in de richting van emotionele vrijheid. Vergeven betekent niet het goedkeuren of accepteren van gedrag dat andere mensen beschadigd. Absoluut niet.
Onszelf vergeven betekent dat we zelfcompassie hebben, door te begrijpen (zie nr. 4) dat er nog onverwerkte pijn, angst of patronen zijn, waardoor bepaalde situaties of mensen ons nog triggeren. We zien het, maar in plaats van hard over onszelf te oordelen, is er een liefdevolle erkenning dat dit nog geheeld mag worden. Uiteraard is het nemen van verantwoordelijkheid voor ons gedrag (en vragen van vergeving aan anderen) hierin cruciaal.
Anderen vergeven betekent dat we begrijpen dat ook anderen vanuit hun onverwerkte pijn en onbewuste patronen reageren. Met andere woorden, het heeft niets met ons te maken. Het is dus iets wat een ander doet, maar wat wij ons persoonlijk hebben aangetrokken. Door te vergeven stappen wij uit het slachtofferbewustzijn en laten we het negatieve gedrag bij de ander. Vergeven is dus het loslaten van ons harde oordeel naar onszelf en anderen.
Leren en groeien. Elke ervaring is een kans om te leren en te groeien. Als we datgene wat er in ons leven gebeurt kunnen zien als een mogelijkheid tot zelfreflectie en groei, dan kunnen we iedere situatie gebruiken om in onze kracht te gaan staan en een uitkomst te creëren die tot het hoogste goed van alle wezens dient. Loslaten is dan een verschuiving van slachtoffer-bewustzijn naar empowerment.
Vertrouwen en overgave. Het cultiveren van vertrouwen is een belangrijk spiritueel onderdeel van loslaten. Vaak maken we ons zorgen over de toekomst of merken we dat we krampachtig de controle over iemand of iets willen behouden (oftewel we vinden dat iemand zo moet zijn of doen, of we vinden dat een situatie maar op één manier opgelost kan worden). Vertrouwen en loslaten gaan vaak hand in hand. Als we de controle loslaten, hebben we er vertrouwen in dat de situatie zich zal ontvouwen op een manier die voor iedereen het beste is. Als we erop kunnen vertrouwen dat dingen zich volgens een hoger plan ontvouwen, laten we de controle los en geven we ons over aan een hoger bewustzijn.
Dankbaarheid. We kunnen dankbaar zijn wanneer we stilstaan bij de rijkdom en voorspoed in ons leven en de mooie momenten die wij ervaren met onze partner, kinderen, vrienden en familie. We kunnen ook terugkijken op ons leven en dankbaar zijn voor wat we hebben meegemaakt, omdat we hieruit geleerd hebben en een wijzer, beter mens zijn geworden. Dankbaarheid heeft een hoge trilling. Dus als wij ons richten op het positieve - als wij negativiteit loslaten - is dankbaarheid een gevoel wat op natuurlijke wijze ontstaat. Dankbaarheid is het eindresultaat en het ultieme geschenk dat we ontvangen als we loslaten.
Loslaten is dus niet iets wat je simpelweg (met je hoofd) beslist en gewoon van het ene op het andere moment doet (uit wilskracht). Loslaten is ook niet het negeren van een situatie of probleem alsof het niet meer bestaat. Loslaten is een inactief proces en is een onderdeel van een voortdurend, diepgaand en introspectief ontdekkingsproces van onze diepste triggers, meningen en overtuigingen. Met andere woorden, alles waar we wat van blijven vinden, waar we een diep oordeel over hebben, triggert iets in ons dat nog geheeld en vergeven mag worden. Op het moment dat het geheeld is, is er geen resonantie meer met de situatie of de persoon en lost het als vanzelf op.